Kirkut w Lutowiskach

W Bieszczadach znaleźć możemy kilka cmentarzy żydowskich, jedną z niewielu pamiątek po ludności wyznania mojżeszowego, która zamieszkiwała na tamtym terenie do czasów II wojny światowej. Drugim co do wielkości na bieszczadzkich ziemiach kirkutem jest ten w Lutowiskach (pierwszy jest cmentarz w Lesku) – mieści się na nim ponad 1000 nagrobków. Jest duży, bo i gmina w Lutowiskach była spora. Zainteresowani mogą poznać jej historię z tablic pamiątkowych rozstawionych w kilku miejscach wsi.

Kirkut prezentuje wiekowe macewy – najstarsza pochodzi z roku 1796, najmłodsza zaś z roku 1940. Taka rozpiętość w czasie świadczy o tym, że przez szereg lat o cmentarz dbano bardzo mocno i pewnie gdyby nie wybuch II wojny światowej, byłby on nadal użytkowany. Jakiego typu kamienie nagrobne możemy spotkać na cmentarzu w Lutowiskach? Różne, choć przede wszystkim takie, które odnoszą się do tradycyjnej symboliki. Są to zatem głównie macewy z motywem roślinnym, ale także zwierzęcym czy nawiązującym do tematyki biblijnej.

Aby dojść na cmentarz żydowski, najwygodniej znaleźć PTSM w Lutowiskach. Przed nim (patrząc od strony południowej) należy skręcić w prawo i iść prostopadle względem drogi za strzałkami kilkaset metrów. Specjalne oznaczenia doprowadzą nas na miejsce. Cmentarz jest ogrodzony, ale z powodzeniem można na niego wchodzić.