Synagoga w Lesku

Gmina żydowska w Lesku ma bardzo długą historię. Dzieje Leska sięgają XV wieku, podobnie historia przybyszów wyznania mojżeszowego. Przez wieki była to najliczniejsza gmina na całym terenie Bieszczadów i dlatego też właśnie tam pamiątki po Żydach zachowały się najlepiej w stosunku do innych miejsc, gdzie ci przez lata mieszkali. I chyba dlatego właśnie zabytki pożydowskie przede wszystkim – a nie na przykład dwa rynki – stanowią największą atrakcję Leska. Wśród nich najbardziej reprezentatywna, i charakterystyczna, jest synagoga.

Zręby budynku powstały w wieku XVII, datuje się ją na lata między 1626–1654, a i tak nie była to pierwsza bożnica w tamtym mieście. Dlaczego zręby? Ponieważ dwieście lat później została przebudowana, i to dość znacząco – wymieniono dach, szczyty, a poza tym przekształcono wnętrze. W takiej formie trwała do II wojny światowej. Potem ją zniszczono, a prace renowacyjne rozpoczęto dopiero w latach 80. XX wieku.

Jest to budynek bardzo charakterystyczny, przede wszystkim ze względu na elewację jednej z jego ścian, utrzymany w stylu manierystyczno-barokowym ze szczytami (jedynymi takimi w sakralnym żydowskim budownictwie) i okrągłą wieżą ściśle przylegającą do budynku (to również ewenement). W chwili obecnej synagoga nie pełni roli sakralnej. Mieści się w niej bardzo interesujące Muzeum Żydów Galicji, a także Galeria Sztuki, którą prowadzi Dom Kultury w Lesku – oba miejsca udostępnione są do zwiedzania.